Trong “Chiến lược tăng trưởng thị phần chứng khoán tới 5 2030, tầm nhìn 2045” đang được trình Thủ tướng Chính phủ đặt ra chỉ tiêu khá tham vọng: Quy mô thị phần cổ phiếu đạt tối thiểu 100% GDP vào 5 2025 và 120% GDP vào 5 2030; quy mô thị phần trái phiếu đạt tối thiểu 47% GDP (trái phiếu công ty đạt 20% GDP) vào 5 2025 và 58% GDP (trái phiếu công ty đạt 25% GDP) vào 5 2030; thị phần chứng khoán phái sinh phát triển trung bình 20 – 30% mỗi 5 trong quá trình 2021 – 2030…
|
Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Phân tách đầu cơ, CTCK Yuanta Việt Nam. |
Để đạt được chỉ tiêu trên, thị phần cần thêm thành phầm mới cho các nhà đầu cơ, đặc thù là thành phầm hướng đến nguồn cầu ngoại, được nhìn nhận là có dư địa và mối ân cần mập với thị phần chứng khoán Việt Nam. Bài viết này nhắc đến và làm sâu hơn về thành phầm NVDR (Non-Voting Depositary Receipt) – chứng chỉ lưu ký ko có quyền biểu quyết.
Đây là 1 loại chứng chỉ lưu ký đặc thù, được phát hành bởi 1 tổ chức thứ 3 gọi là Tổ chức phát hành NVDR (1 doanh nghiệp con của sở giao dịch chứng khoán). Tổ chức này sẽ chuyển ủy quyền nhà đầu cơ tất cả lợi quyền vốn đầu tư gắn liền với cổ phiếu như cổ tức, quyền sắm cổ phiếu mới…, không tính quyền biểu quyết (trừ trường hợp biểu quyết về vấn đề hủy niêm yết cổ phiếu).
Thái Lan là 1 trong những tổ quốc thành công trong việc vận dụng dụng cụ này để giúp các nhà đầu cơ nước ngoài có thể tham dự thị phần nhưng ko cần lo ngại về vấn đề giới hạn sở hữu của khối ngoại (không tính giới hạn tỉ lệ NVDR phát hành hoặc giới hạn tỷ trọng nắm giữ cổ phiếu cùng với NVDR nhưng mỗi nhà đầu cơ được phép nắm giữ theo quy định luật pháp tại từng ngành nghề chi tiết). Kinh nghiệm từ việc vận dụng NVDR tại thị phần chứng khoán Thái Lan có thể được sử dụng để làm hình mẫu tham khảo cho việc khai triển tại thị phần chứng khoán Việt Nam.
Chứng chỉ NVDR được niêm yết trên sàn chứng khoán với cùng 1 mã như cổ phiếu thường của công ty niêm yết. Ngoài ra, ở cuối mã sẽ thêm 1 hậu tố là “-R” để phân biệt với cổ phiếu thường.
 |
|
NVDR giúp tăng bản lĩnh tiếp cận của nhà đầu cơ ngoại |
1 số đặc điểm của NVDR tại Thái Lan
NVDR chỉ được phát hành cho nhà đầu cơ nước ngoài. Chứng khoán làm cơ sở để phát hành NVDR bao gồm cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đóng.
NVDR tại thị phần chứng khoán Thái Lan được phép phát hành trên tất cả các cổ phiếu thuộc tất cả các cấp, lĩnh vực. Nhà đầu cơ sở hữu NVDR ko sở hữu quyền biết quyết, mà được lợi tất cả các lợi quyền vốn đầu tư gắn liền với cổ phiếu. Tổ chức phát hành NVDR ko tham gia họp đại hội cổ đông hoặc bỏ thăm, trừ trường hợp họp về vấn đề hủy niêm yết (lúc ấy sẽ biểu quyết theo quan điểm của nhà đầu cơ NVDR).
NVDR có thể được biến đổi thành cổ phiếu nếu được nhà đầu cơ đề xuất và room nước ngoài của cổ phiếu còn. Trường hợp, cổ phiếu ko còn thì đề xuất của NĐT được đưa vào danh sách đợi và được biến đổi lúc room ngoại có quay về (dành đầu tiên những đề xuất biến đổi đến trước). Việc giao dịch NVDR của cổ đông nội bộ, cổ đông mập đều phải được ban bố thông tin.
Bí quyết giao dịch
Việc giao dịch NVDR trên thị phần chứng khoán Thái Lan khá dễ ợt và cũng gần giống như giao dịch các cổ phiếu đang niêm yết. 1 tổ chức thứ 3 sẽ tham dự vào công đoạn khai triển NVDR ấy là Thai NVDR Company Limited – 1 doanh nghiệp con của Sở Giao dịch chứng khoán Thái Lan (SET) và nhiệm vụ chính của doanh nghiệp này ấy là phát hành NVDR cho nhà đầu cơ.
Phí giao dịch và thuế đối với nhà đầu cơ lúc đầu cơ vào NVDR gần giống như với cổ phiếu thường (không tính 1 số trường hợp đặc thù).
Những ích lợi của việc khai triển NVDR
Điểm cộng trước nhất và cũng là lý do NVDR có mặt trên thị trường ấy là giúp các nhà đầu cơ nước ngoài tiếp cận với các cổ phiếu hết room ngoại. Giới hạn tỷ trọng sở hữu đối với khối ngoại từ lâu vẫn được xem là 1 trong những rào cản chính khiến nhà đầu cơ nước ngoài khó tiếp cận với thị phần chứng khoán trong nước.
Mục tiêu tỉ lệ sở hữu của các nhà đầu cơ nước ngoài sẽ là nhân tố quan trọng nhất trong việc coi xét nâng hạng thị phần và NVDR có thể được xem là biện pháp tối ưu để khắc phục vấn đề này.
Thực tiễn, quy mô thị phần chứng khoán Việt Nam còn khá bé, chỉ khoảng 182 tỷ đô la (tính chung cả HOSE, HNX và UPCoM), khi mà giới hạn sở hữu đối với các nhà đầu cơ nước ngoài tầm thường ở mức 49% tại các công ty niêm yết, điều này khiến thị phần trở thành kém thu hút và khó quyến rũ vốn đầu tư mập từ nước ngoài.
Việc vận dụng NVDR giúp tăng quy mô vốn hóa có thể đầu cơ của nhà đầu cơ ngoại, qua ấy giúp tăng tỷ trọng của các cổ phiếu Việt Nam trong rổ chỉ số MSCI Frontier Market và là chỉ tiêu quan trọng quyết định việc nâng hạng thị phần chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi. Chúng tôi bình chọn chỉ tiêu tỉ lệ sở hữu của các nhà đầu cơ nước ngoài sẽ là nhân tố quan trọng nhất trong việc coi xét nâng hạng thị phần và NVDR có thể được xem là biện pháp tối ưu để khắc phục vấn đề này.
NVDR sẽ giúp cải thiện đáng kể thanh khoản. Thống kê giao dịch trên HOSE và HNX cho thấy, tỷ trọng giao dịch của khối ngoại hiện dao động từ 14 – 20% tổng trị giá giao dịch của 2 sàn này, khi mà tại thị phần chứng khoán Thái Lan, chỉ tính riêng giao dịch của NVDR đã chiếm đến 21% tổng trị giá giao dịch của các chứng khoán niêm yết và chiếm gần 1 nửa tổng trị giá giao dịch của khối ngoại. Rõ ràng, việc giao dịch NVDR ở các cổ phiếu hết room ngoại tại thị phần chứng khoán Thái Lan là cực kỳ tấp nập.
1 số nghiên cứu tại các thị phần chứng khoán khác trên toàn cầu cũng chỉ ra rằng, việc tự do hóa thị phần chứng khoán sẽ làm giảm đáng kể chi tiêu vốn của các công ty niêm yết và giúp tăng lên hiệu quả hoạt động của thị phần.
Bản lĩnh vận dụng tại Việt Nam
Việc vận dụng NVDR được bàn thảo nhiều từ 5 2010 và được xem là 1 biện pháp tối ưu (mà không hề tuyệt vời) cho vấn đề room ngoại tại thị phần chứng khoán Việt Nam.
NVDR cũng đã được đưa vào Luật Chứng khoán 5 2019 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2021. Ngoài ra, hiện vẫn chưa có thông tư chỉ dẫn cho thành phầm này và chỉ được các ngành điều hành xem như là 1 biện pháp thay thế, khi mà ý kiến chính yếu vẫn là vào việc kiểm tra và rút gọn lại các cấp nghề kinh doanh có điều kiện (được xem là cỗi rễ của vấn đề).
Thời khắc ngày nay được xem là lý tưởng để hiện thực hóa NVDR lúc dụng cụ này đã được luật hóa tại các dự án sửa đổi các luật như Luật Công ty, Luật Chứng khoán… Việc đưa những nội dung liên can tới NVDR vào Luật Chứng khoán 2019 có hiệu lực từ 1/1/2021 đã tạo cơ sở pháp lý cho việc vận dụng NVDR, mà nếu tiếp diễn bị trì hoãn thì sẽ phải mất nhiều 5 nữa mới có thể khai triển.
Rốt cục, phấn đấu của các cơ quan điều hành vẫn là điều kiện tiên quyết để thành phầm NVDR được giao dịch trên thị phần. Việc khai triển có thể vận dụng mẫu hình của Thái Lan, hoặc biên tập 1 số nhân tố như tỷ trọng phát hành NVDR, phân bổ quyền biểu quyết nắm giữ bởi tổ chức phát hành… để thích hợp với thực tế thị phần chứng khoán trong nước.
