Bí quyết vận hành
Để tham dự giao dịch trên hệ thống TPDNRL, nhà đầu cơ phải mở nick giao dịch tại thành viên giao dịch. Trường hợp đã có nick giao dịch chứng khoán cơ sở, nhà đầu cơ được phép sử dụng nick này để tiến hành giao dịch trái phiếu.
Trong trường hợp nhà đầu cơ mở nick lưu ký TPDNRL tại nhà băng lưu ký và mở nick giao dịch TPDNRL tại doanh nghiệp chứng khoán, nhà đầu cơ được đặt lệnh sắm trái phiếu và doanh nghiệp chứng khoán được tiến hành lệnh sắm trái phiếu lúc có công nhận của nhà băng lưu ký về việc bằng lòng đề xuất trả tiền giao dịch trái phiếu.
Hệ thống giao dịch TPDNRL cho phép thành viên giao dịch kết nối và gửi lệnh lên hệ thống, với 2 loại lệnh là thỏa thuận điện tử và thỏa thuận thông thường (báo cáo giao dịch). Đối với lệnh điện tử, thành viên có thể chọn lựa gửi lệnh chào tới 1 số thành viên nhất mực, hoặc gửi lệnh tới tất cả các thành viên của thị phần và chỉ các thành viên thu được lệnh chào mới có thể công nhận lệnh.
Theo HNX, hệ thống giao dịch TPDNRL cho phép bàn bạc thông tin giao dịch, thông tin lưu ký với hệ thống của Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD). Việc trả tiền các giao dịch TPDNRL được tiến hành theo phương thức trả tiền tức thì theo từng giao dịch, gần giống phương thức trả tiền đang vận dụng trên thị phần chứng khoán phái sinh, hoặc lệnh sẽ được trả tiền vào cuối ngày giao dịch theo chọn lựa của nhà đầu cơ. Hệ thống cho phép tra cứu thông tin về sổ lệnh, thông tin về trái phiếu, thống kê giao dịch.
Để bảo đảm các công dụng của hệ thống giao dịch TPDNRL được vận hành xác thực, HNX đã tổ chức các đợt kiểm thử. Kết quả kiểm thử với thành viên qua 2 đợt cho thấy, hệ thống vận hành bình ổn, giải quyết được đề xuất của thành viên trong việc nhập lệnh và tra cứu thông tin, phục vụ đề xuất của HNX trong việc điều hành, vận hành hệ thống, dữ liệu giao dịch đã được chuyển đầy đủ, xác thực sang VSD để tiến hành trả tiền. HNX cũng đã xong xuôi việc xây dựng tài liệu, giấy má và tổ chức 2 đợt huấn luyện cấp chứng chỉ cho người sử dụng hệ thống.
Đăng ký, lưu ký và trả tiền giao dịch trái phiếu
Theo quy định của Nghị định 65/2020/NĐ-CP và Thông tư 30/2023/TT-BTC, công ty chào bán TPDNRL phải đăng ký trái phiếu tại VSD và trái phiếu phải được lưu ký tại VSD phê duyệt thành viên lưu ký trước lúc giao dịch, chuyển quyền sở hữu. Trên cơ sở các nguyên lý này, Quy chế của VSD đã có chỉ dẫn việc tiến hành đăng ký, lưu ký và trả tiền giao dịch trái phiếu riêng biệt.
Đối với việc đăng ký TPDNRL, công ty phát hành phải tiến hành đăng ký với VSD các thông tin về trái phiếu bao gồm: phân phối đầy đủ thông tin về loại hình công ty, lĩnh vực hoạt động, thông tin về trái phiếu và về người sở hữu trái phiếu (nhà đầu cơ nhiều năm kinh nghiệm/chiến lược, nhà đầu cơ phân theo loại hình tổ chức).
Đối với việc lưu ký TPDNRL, các hoạt động lưu ký, rút lưu ký, chuyển khoản theo đề xuất của nhà đầu cơ, phong tỏa và xả stress trái phiếu được tiến hành gần giống như đối với chứng khoán cơ sở được lưu ký tại VSD hiện tại.
Việc trả tiền các giao dịch TPDNRL được tiến hành tức thì, gần giống như trên thị phần chứng khoán phái sinh, hoặc lệnh sẽ được trả tiền vào cuối ngày giao dịch theo chọn lựa của nhà đầu cơ.
Về trả tiền giao dịch TPDNRL, VSD tiến hành trả tiền trên cơ sở kết quả giao dịch thu được từ HNX với chu kỳ trả tiền T+0 (ngày trả tiền cùng ngày giao dịch) và phương thức trả tiền tức thì theo từng giao dịch (giao dịch được trả tiền ngay lúc bên sắm có đủ tiền, bên bán có đủ trái phiếu trên nick) trong khung thời kì từ 9h tới 16h ngày giao dịch. Ngay sau lúc VSD hoàn thành trả tiền giao dịch, thành viên lưu ký có phận sự phân bổ tiền, trái phiếu cho nhà đầu cơ và công bố cho VSD kết quả phân bổ vào cuối ngày. Trường hợp được thành viên lưu ký phân bổ tiền, trái phiếu trước lúc chấm dứt phiên giao dịch, nhà đầu cơ có thể tiến hành bán/sắm trái phiếu ngay trong phiên giao dịch.
Thực tiễn, có ko ít mã trái phiếu chỉ phát hành cho 1 vài nhà đầu cơ, những người có nhu cầu nắm giữ dài hạn và chưa có nhu cầu đưa trái phiếu lên sàn nhằm chẳng hề nộp các loại phí.
Về vấn đề này, chỉ đạo VSD cho biết, quy định hiện tại chỉ đề xuất phận sự đăng ký TPDNRL của các công ty chào bán trái phiếu nhưng ko quy định buộc phải người sở hữu trái phiếu phải lưu ký lúc chưa có nhu cầu. Chỉ lúc người sở hữu TPDNRL tiến hành sắm bán, chuyển quyền sở hữu TPDNRL thì mới phải lưu ký tại VSD phê duyệt thành viên lưu ký trước lúc tiến hành.
Trường hợp người sở hữu TPDNRL chưa lưu ký trái phiếu tại VSD, VSD sẽ điều hành thông tin về người sở hữu trái phiếu trên hệ thống đăng ký của VSD theo các thông tin do tổ chức phát hành phân phối. Quyền và ích lợi của người sở hữu chưa lưu ký được VSD theo dõi và ghi nhận gần giống như người sở hữu TPDNRL đã lưu ký. Không những thế, việc nhận các quyền và ích lợi của người sở hữu trái phiếu chưa lưu ký sẽ được tiến hành trực tiếp giữa người sở hữu trái phiếu và công ty phát hành, nhưng ko qua thành viên lưu ký như người sở hữu đã lưu ký.
Hy vọng ảnh hưởng hăng hái
Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch Hội đồng quản trị VSD bình chọn, việc đưa TPDNRL vào giao dịch chỉ cần khoảng đến sẽ giúp chuẩn hoá thị phần TPDNRL, tăng bản lĩnh thanh khoản của trái phiếu, cùng lúc tăng tính sáng tỏ của trái phiếu, tạo lập lại niềm tin đối với thị phần trái phiếu công ty và giảm thiểu tối đa xui xẻo cho nhà đầu cơ, cũng như giúp các công ty có tình hình nguồn vốn tốt tiếp diễn huy động được vốn đầu tư trung và dài hạn hiệu quả từ thị phần này.
Ông Phạm Minh Giang, Trưởng ban Chiến lược và Tăng trưởng, Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam (VNX) cho biết, VNX đã ban hành các quy chế để đưa thị phần vào vận hành bao gồm Quy chế giao dịch TPDNRL, Quy chế thành viên giao dịch TPDNRL. Phương thức giao dịch TPDNRL là giao dịch thỏa thuận phê duyệt các thành viên giao dịch. Các giao dịch trái phiếu được trả tiền theo phương thức T+0.
Việc vận hành thị phần giao dịch TPDNRL là 1 trong những hoạt động trình bày cố gắng của Sở trong việc tiến hành chỉ tiêu tăng trưởng vững bền thị phần có tổ chức, thu hẹp thị phần tự do, tiến đến chế độ mọi thành phầm nguồn vốn phải đăng ký để giao dịch, điều hành phê duyệt các hệ thống của VNX, bảo vệ quyền và ích lợi của công chúng đầu cơ, xúc tiến thị phần chứng khoán biến thành kênh dẫn vốn quan trọng và chủ quản của nền kinh tế.
Theo ông Giang, tiềm năng tăng trưởng của thị phần trái phiếu công ty tại Việt Nam còn rất mập. Báo cáo của ADB vào tháng 6/2023 cho thấy, tỷ trọng trái phiếu công ty so với GDP của Việt Nam còn thấp so với các thị phần khác trong khu vực như Thái Lan, Trung Quốc, Malaysia, Hàn Quốc, Hồng Kông (Trung Quốc) và các thị phần đang tăng trưởng ở Đông Á (lần là lượt 26,1%, 36,3%, 53,6%, 87,7%, 47,7% và 36,7%) .
Kế bên ấy, sau những vụ việc trên thị phần trái phiếu công ty, Chính phủ đang tiến hành nhiều giải pháp nhằm lành mạnh hóa thị phần để đưa thị phần này vào phạm vi, từ ấy tăng trưởng thị phần 1 cách an toàn, công khai, sáng tỏ. Vì thế, trong mai sau, quy mô thị phần TPDNRL còn nhiều dư địa tăng trưởng.
Ông Vương Hoàng Sơn, Giám đốc IB, Doanh nghiệp Chứng khoán VNDIRECT cho rằng, thị phần trái phiếu công ty cần có thời kì để tấp nập quay về. 1 mặt, số lượng các công ty đích thực chuẩn bị và phục vụ đủ điều kiện phát hành trái phiếu chưa nhiều. Mặt khác, niềm tin của các nhà đầu cơ, bao gồm cả nhà đầu cơ tổ chức và nhà đầu cơ tư nhân khó có thể khôi phục chỉ cần khoảng ngắn sau lúc thị phần vừa trải qua nhiều biến cố. Dù thế, lúc hệ thống giao dịch TPDNRL chính thức vận hành có thể xúc tiến tính sáng tỏ của thị phần thứ cấp.
Theo thống kê, quy mô phát hành trái phiếu công ty riêng biệt trong 6 tháng đầu 5 2023 đạt khoảng 43.000 tỷ đồng, giảm 76% so với cùng kỳ 5 ngoái; số lượng đợt phát hành giảm từ 282 xuống 43.
Ước lượng, 159.000 tỷ đồng trị giá trái phiếu công ty (bao gồm trái phiếu phát hành riêng biệt và phát hành ra sức chúng) sẽ đáo hạn trong 6 tháng cuối 5 2023. Nếu tính cả 5 2023 và 2024, khoảng 616.000 tỷ đồng trị giá trái phiếu công ty sẽ đáo hạn, tương đương 53% khối lượng trái phiếu công ty đang lưu hành.
