TTCK là thị phần bậc cao, sự có mặt trên thị trường của thị phần này mang tính thế tất trong tiến trình tăng trưởng kinh tế. Tại tất cả quốc gia tăng trưởng, tỷ trọng vốn hóa của TTCK thường chiếm tỉ lệ cao so với GDP, khi mà tỉ lệ này ở các nền kinh tế mới nổi và đang tăng trưởng chỉ ở mức thấp. Chả hạn, tại Mỹ, tỉ lệ vốn hóa của TTCK so với GDP đạt 146,9% (5 2016), Anh đạt 109,7% (2016), Nhật Bản đạt 128,3% (5 2017)…, còn tại các thị phần mới nổi và đang tăng trưởng như Sri Lanka, Thổ Nhĩ Kỳ, Colombia chỉ chiếm lần là lượt 21,8%; 28,3% và 39,3%.
Trên TTCK, công ty có thể phát hành các loại chứng khoán để lôi cuốn vốn như chào bán cổ phần lần đầu ra sức chúng (IPO), phát hành thêm cổ phiếu mới, trả cổ tức bằng cổ phiếu, phát hành trái phiếu… Trong giai đoạn hội nhập thế giới mạnh bạo, các công ty nội địa có thể lôi cuốn được 1 lượng vốn bự từ các nhà đầu cơ quốc tế, kèm theo đấy là kinh nghiệm về điều hành, khoa học kỹ thuật tiên tiến, nền văn hóa mới…, điều này có thể tạo ra công bật mới cho công ty.
Với sự tăng trưởng của TTCK cũng như các mối quan hệ giữa các thành viên thị phần, trong bối cảnh ko phát hành cổ phiếu mới, các công ty cũng có thể sử dụng cổ phiếu nhưng mà mình nắm giữ để huy động vốn từ các tổ chức kinh doanh chứng khoán như 1 bề ngoài vay tiền có thế chấp (cổ phiếu của công ty tại các doanh nghiệp này). Lúc thị phần đi lên, giá cổ phiếu tăng, đồng nghĩa với việc số vốn nhưng mà công ty huy động cũng nâng cao.
Mối liên hệ giữa công ty niêm yết và TTCK tại Việt Nam
Việc thị phần có nhiều công ty niêm yết luôn tạo động lực cho sự tăng trưởng. Bởi việc có thêm công ty mới sẽ giúp thị phần có thêm thành phầm, thêm chọn lọc cho các nhà đầu cơ, cùng lúc giúp tăng trị giá vốn hóa, tăng sức hút của TTCK đối với các nhà đầu cơ trong và ngoài nước. Đặc trưng, lúc có sự hiện ra của các công ty quy mô bự (thoái vốn của công ty nhà nước, các công ty cá nhân bự) luôn tạo sức hút mạnh bạo trong việc lôi cuốn vốn.
Tại Việt Nam, sau hơn 20 5 tạo nên và tăng trưởng, những công đoạn bứt phá của TTCK thường gắn với sự hiện ra của những công ty bự đưa cổ phiếu lên niêm yết trên sàn. Chả hạn, công đoạn 2006 – 2010 là thời khắc diễn ra “sóng” thoái vốn, cổ phần hóa các công ty nhà nước, kéo theo hàng loạt tăm tiếng lên sàn như Vietcombank (mã VCB), VietinBank (mã CTG), Bảo Việt (mã BVH), FPT (mã FPT), PETROCONs (mã PVX), Nhựa Bình Minh (mã BMP), PV Drilling (mã PVD)… Kế bên đấy, hàng loạt công ty cá nhân bự cũng đã niêm yết có thể kể tới Vingroup (mã VIC), Masan (mã MSN), Dược Hậu Giang (mã DHG), Sacombank (mã STB), Chứng khoán SSI (mã SSI), SHB (mã SHB), Eximbank (EIB)…
Quá trình 2016 – 2018 ghi nhận sự tăng trưởng mạnh bạo của TTCK, cũng là công đoạn chứng kiến 1 làn sóng hàng hóa mới với nhiều cái tên đáng để mắt tới như ACV (mã ACV), VEAM (mã VEA), DAP – Vinachem (mã DDV), VRG (mã GVR), Becamex IDC (mã BCM), EVNGENCO 3 (mã PGV), Sabeco (mã SAB), Habeco (mã BHN), Petrolimex (mã PLX), PV Power (mã POW), PV Oil (mã OIL), Lọc hóa dầu Bình Sơn (mã BSR)… đã đưa cổ phiếu lên giao dịch trên sàn chứng khoán. Kế bên đấy, nhóm công ty cá nhân bự như Vinhomes (mã VHM), Vincom Retail (mã VRE), Vietjet Air (mã VJC), VPBank (mã VPB)… cũng để lại dấu ấn đậm nét. (Hình 1)
Điều đáng để mắt tới là ở bất cứ công đoạn nào, sự hiện ra của các cổ phiếu chất lượng đều lôi cuốn sự ân cần đặc trưng của nhà đầu cơ nước ngoài, tiêu biểu là các thương vụ thoái vốn nhà nước tại Vinamilk, Sabeco, Nhựa Bình Minh… đều được khối này săn đón. Các “ông bự” nước ngoài chuẩn bị bạo chi để sở hữu lượng bự cổ phần, thậm chí sở hữu chi phối công ty.
Quá trình từ 2018 tới bây giờ, các hoạt động IPO và lên sàn chứng khoán diễn ra ở mức giảm thiểu (không tính đợt sóng nhà băng lên sàn công đoạn 2020-2021 theo đề án tái cơ cấu TTCK). Quá trình này cũng thiếu vắng những thành phầm để lại dấu ấn đích thực rõ rệt, tạo hiệu ứng hăng hái với thị phần. Dư địa hiện ra thêm những thành phầm “có sức nặng” cũng ko còn nhiều. Khi mà các công ty nhà nước được nhà đầu cơ đích thực ân cần hiện còn khá ít như Agribank, Vinacomin – TKV, Mobifone, VNPT, SJC, Vinafood 1…, thì nhóm công ty cá nhân cũng ko có nhiều cái tên đáng hy vọng như Thaco, TH True Milk… Điều đáng nói, lịch trình lên sàn của những công ty này vẫn còn bỏ ngỏ.
Công ty giảm thiểu lên sàn trong nửa đầu 5 2023
Đây là công đoạn chứng kiến bất ổn của kinh tế thế giới, sự thắt chặt tiền tệ, đặc trưng là các thị phần bự. Điều này gây ra sự giảm sút công ty niêm yết mới ngay tại các thị phần tăng trưởng. Theo Trung tâm Nghiên cứu giá chứng khoán (CRSP), tổng trị giá các cổ phiếu mới niêm yết mới tại Mỹ trong quý I/2023 đã giảm 60% so với cùng kỳ 5 trước. Tính tới thời khắc tháng 6/2023, số doanh nghiệp niêm yết tại Mỹ đã giảm hơn 50% so với thời khắc 5 1996 (từ mức 8.000 doanh nghiệp xuống còn 3.700 doanh nghiệp).
Tại Việt Nam, theo số liệu từ Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HOSE), trong 6 tháng đầu 5, chỉ độc nhất 1 cổ phiếu niêm yết mới là PVP của Doanh nghiệp cổ phần Vận chuyển dầu khí Thái Bình Dương. Còn thống kê của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, tính tới cuối tháng 4/2023, số lượng các công ty niêm yết đã giảm so với thời khắc cuối 5 2022, chi tiết: HOSE giảm 2 công ty (từ 402 công ty xuống 400 công ty); Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) giảm 3 công ty (từ 341doanh nghiệp xuống 338 công ty). Kế bên thiếu vắng các hoạt động phát hành mới, việc giảm số lượng công ty niêm yết cũng khiến nhà đầu cơ giảm thiểu hơn trong việc chọn lọc thành phầm đầu cơ.
Ko chỉ cổ phiếu mới, số lượng giấy tờ công ty chờ duyệt để niêm yết cũng giảm thiểu (khoảng hơn 10 công ty), đây phần lớn là các công ty quy mô bé đang giao dịch trên UPCoM muốn chuyển sàn. Các công ty bự đáng hy vọng như đã nêu ở trên hầu như ko có động tĩnh, sau lúc 1 số cái tên được hy vọng đã “quay xe” vì nhiều lý do không giống nhau.
Trước nhất là trường hợp của Nova Consumer (NCG). Công ty này từng ban bố kế hoạch tăng mạnh mảng bán lẻ tiêu dùng với tiêu chí doanh thu tỷ đô la Mỹ vào 5 2026 và đạt mức vốn hóa tỷ đô la Mỹ cùng 5. Sau lúc tiến hành IPO thành công vào tháng 3/2021, NCG được hy vọng là điểm thu hút đáng để mắt tới của 5 nay. Ngoài ra, vào cuối tháng 12/2022, HOSE công bố ngừng phê chuẩn giấy tờ đăng ký niêm yết của NCG do chưa bổ sung các tài liệu nảy sinh theo thời hạn.
Hiện tại, NCG vẫn đang quyết tâm hoàn thiện để nộp lại giấy tờ đăng ký niêm yết tại HOSE. Ngoài ra, để tạo sự cởi mở trong việc tiến hành giao dịch cổ phiếu nhằm bảo đảm tối đa lợi quyền của cổ đông, NCG đề nghị bổ sung phương án tiến hành đăng ký giao dịch tại Hệ thống giao dịch cho chứng khoán chưa niêm yết (UPCoM).
1 trường hợp khác là Tôn Đông Á, lúc trong tháng 4/2023 bất thần gửi công văn tới HOSE về việc rút giấy tờ đăng ký niêm yết lần đầu với lý do “tình hình kinh tế vĩ mô trong và ngoài nước có nhiều bất định dẫn tới kết quả kinh doanh 5 2022 toàn ngành khái quát và Doanh nghiệp nói riêng ko khả quan”.
Bên cạnh đó, 1 số công ty khác như Sơn Đông Á, Lập Phương Thành… đã rút giấy tờ niêm yết để tiếp diễn hoàn thiện theo quy định. HOSE cũng công bố ngừng phê chuẩn giấy tờ niêm yết của Cảng Quy Nhơn do chưa bổ sung giấy tờ và giải trình theo đề nghị. Thaco Auto – thành viên Thaco Group – khẳng định muốn niêm yết trong 3 5 đến, song mới ngừng ở bước kế hoạch và cần nhiều thời kì để đi tới đích.
Gần giống, hoạt động đấu giá cổ phần trên HOSE cũng âm u lúc chỉ có 1 thương vụ đấu tầm giá công cổ phần tại PG Bank do Petrolimex nắm giữ với trị giá 2.600 tỷ đồng. Trước đấy, 5 2022, HOSE đã tổ chức 9 đợt đấu giá, trong đấy có 1 đợt cổ phần hóa, 3 đợt thoái vốn của công ty nhà nước và 5 đợt chào bán cổ phần ra sức chúng. Tổng trị giá cổ phần bán được phê chuẩn đấu giá cổ phần đạt 939 tỷ đồng, giảm 43% so với 5 2021 và là mức thấp nhất từ khi 5 2013. (Hình 2, 3)
 |
 |
1 số kiến nghị
Để tăng lên vai trò của TTCK trong huy động vốn cho nền kinh tế, đặc trưng là vốn trung và dài hạn, ko chỉ cần các biện pháp từ cơ quan điều hành thị phần, nhưng mà còn của Chính phủ và các bộ, ngành liên can khác. Theo đấy, 1 số kiến nghị được đưa ra như sau:
Thứ nhất, tiếp diễn duy trì bất biến kinh tế vĩ mô, tiến hành tốt các cơ chế tài khóa, tiền tệ nhằm cung cấp bình phục và phát triển kinh tế theo nội dung tại Nghị quyết 43/2022/QH-15, Nghị quyết 11/NQ-CP. Kinh tế bất biến và tăng trưởng tạo tiền đề tăng lên hiệu quả của công ty. Các công ty đang có kế hoạch lên sàn sẽ phục vụ đủ điều kiện về lợi nhuận, các tiêu chí vốn đầu tư khác để được niêm yết cổ phiếu.
Thứ 2, tăng mạnh cổ phần hóa các công ty nhà nước theo đề án cơ cấu lại các công ty nhà nước đã được coi xét. Cần sớm hoàn thiện các chỉ dẫn về công việc xác định trị giá công ty, bổ sung chi tiết chỉ dẫn lúc xác định trị giá thực tiễn vốn nhà nước tại công ty, tăng nhanh tính sáng tỏ trên thị phần phê chuẩn các chế tài được quy định rõ trong các văn bản quy định công ty phải công khai thông tin về tình hình vốn đầu tư, kết quả hoạt động, các tồn đọng vốn đầu tư, cũng như ích lợi sẽ được lợi từ các khoản đầu cơ mà chưa chia; tình hình đất đai, phương án xử lý, bố trí đất đai lúc cổ phần hóa… Kế bên đấy, cần quy định chế độ rõ ràng, xử lý nghĩa vụ của người đứng đầu trong việc làm chậm triển khai cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước… để giải quyết hiện trạng 1 bộ phận chỉ huy đại diện cho phần vốn nhà nước có tâm lý e dè lúc cổ phần hóa sẽ mất vai trò chỉ huy, lợi quyền tại công ty.
 |
|
Thị phần cổ phiếu, trái phiếu cần biến thành kênh huy động vốn trung – dài hạn chủ lực của nền kinh tế |
Thứ 3, tiếp diễn hoàn thiện công việc điều hành TTCK theo hướng công khai, sáng tỏ, hiệu quả. Đẩy mạnh công việc điều hành, giám sát thị phần nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phép, tạo sự công bình, niềm tin cho các thành viên thị phần. Sớm đưa vào vận hành thị phần giao dịch trái phiếu công ty riêng biệt để tạo thêm kênh huy động vốn cho các công ty, cũng như tạo động lực cho các công ty mới tham dự niêm yết. Mau chóng đưa vào vận hành hệ thống KRX để tăng bản lĩnh xử lý các giao dịch, các thành phầm chứng khoán T0, bán khống… Thị phần hoạt động công khai, sáng tỏ, hiệu quả hơn chính là thời cơ để lôi cuốn thêm công ty lên sàn chứng khoán, đặc trưng là các công ty bự với tiềm lực vốn đầu tư mạnh bạo và giàu tiềm năng tăng trưởng.
Thứ tư, tăng mạnh lôi cuốn vốn đầu cơ nước ngoài. Để lôi cuốn vốn ngoại, kế bên hoàn thiện hành lang pháp lý thích hợp với thông lệ quốc tế, hệ thống cơ sở cơ sở vật chất kỹ thuật đương đại, hội nhập… thì cần có thêm biện pháp như tạo điều kiện để các nhà đầu cơ nước ngoài tiếp cận dễ ợt hơn với công ty phê chuẩn tăng nhanh ban bố thông tin bằng tiếng Anh, vận dụng các tiêu chuẩn báo cáo vốn đầu tư theo thông lệ quốc tế IFRS; tăng bản lĩnh giao dịch cho các nhà đầu cơ nước ngoài phê chuẩn việc nới room khối ngoại, đối với các công ty đã hết room khối ngoại cần có biện pháp như vận dụng mẫu hình chứng chỉ lưu ký ko có quyền biểu quyết (NVDR)…
