Bức tranh ký quỹ lệch
Tổng hợp Báo cáo vốn đầu tư của các CTCK cho thấy, dư nợ cho vay (chủ đạo là cho vay margin) tại các CTCK đạt trên 150.000 tỷ đồng cuối quý II, gia tăng hơn 25.000 tỷ đồng so với cuối quý I và tăng hơn 28.000 tỷ đồng so với đầu 5. Tại cuối quý II, dư nợ cho vay tại top 10 CTCK có thị trường môi giới bự nhất HOSE (chiếm 69% thị trường) ở mức 89.000 tỷ đồng, tức chiếm khoảng 56% toàn thị phần.
Các CTCK cũng ghi nhận nguồn thu tăng cường từ hoạt động này. Xu thế giảm của lãi cho vay và phải thu kể từ quý II/2022 đã bị phá vỡ với mức 4.045 tỷ đồng vào quý II/2023, tương đương tăng hơn 14% so với quý trước. Lãi từ cho vay và phải thu của top 10 CTCK bự nhất thị phần chiếm khoảng 60%, tương ứng 2.426 tỷ đồng.
Trong báo cáo về tháng 7, SGI Capital có đưa ra 1 thông tin đáng ngại là tỉ lệ margin thị phần đang tiếp diễn tăng và tiến dần về vùng không may (vượt 3,5% vốn hóa thị phần).
Khi mà đấy, báo cáo chiến lược về tháng 7 của CTCK Bảo Việt (BVSC) lại nói đến, mặc dầu trị giá margin toàn thị phần nâng cao nhưng mà tỉ lệ margin/vốn chủ nhân của các doanh nghiệp chứng khoán đang ở khoảng 68%, ngang với công đoạn 2018 – 2019 và thấp hơn đáng kể so với mức đỉnh 129% công đoạn cuối 5 2021, đầu 5 2022.
Diễn biến của phiên giao dịch lịch sử hôm 18/8 được 1 số nhà đầu cơ giàu kinh nghiệm giám định có sự châm ngòi từ hiện trạng căng cứng margin cục bộ. Chi tiết, chiều 17/8, có doanh nghiệp chứng khoán phát công bố, từ 22/8, giảm 10% tỉ lệ cho vay ký quỹ với 2 mã SHS, DBC; giảm 5% với nhiều mã như VCI, SSI, HCM, PVS, GVC, TNG, STB, VSC, BMP, KBC, PC1, SZC, IDC, CTR, KSB, NLG, PET, MB, ANV, GVR, CII, LHG, KDH, DGW, CTS, BSI, FTS, CTD, VCG, CNG, NTL, HDG, HHV, LPB, DIG, BCC, FCN, TAR.
1 nhà đầu cơ có kinh nghiệm cho rằng, công bố tương tự nhưng mà tới 22/8 mới vận dụng để người mua của mình có dịp bán ra cổ phiếu, giảm tỷ trọng không may. Phiên ngày 17/8, thị phần đã khuyến mãi khá mạnh, VN-Index rớt gần 10 điểm. Ghi nhận cho thấy những nhà đầu cơ sử dụng kho (có 2 vay 8) đã bị cảnh báo bổ sung của nả sau phiên giao dịch này.
Nhiều CTCK khác cũng có hành động gần giống, hạ tỉ lệ margin và khuyến mãi chặn. Nhiều nhà đầu cơ bự được viên chức CTCK công bố.
Điều này đã kích hoạt tâm lý bán ra ở nhiều nhà đầu cơ sử dụng đòn bẩy bự. Lực bán ào ạt, bất chấp cổ phiếu tốt xấu, thoát hàng bằng mọi giá chiều 18/8 khiến ko ít nhà đầu cơ bất thần.
Vậy vì sao margin toàn thị phần ko căng như số liệu của BVSC đã tổng hợp nhưng bong bóng margin lại phát nổ dữ dội?
1 nhà đầu cơ am tường thị phần phân tách, VN-Index đã có đợt tăng kéo dài, đạt gần 20% tính từ lúc tháng 4 quay về đây. Song không hề mã chứng khoán nào cũng tăng cường, nhưng tập hợp vào 1 số mã ở mỗi ngành nổi trội. Dòng tiền tập hợp ở những mã này đã liên tiếp đẩy giá cổ phiếu lên cao, tăng hot gấp đôi, thậm chí gấp hơn 3 lần từ đáy. Margin tập hợp vào những mã này nên mới có hiện trạng hết margin ở 1 số mã, khi mà dư địa margin khái quát của các CTCK vẫn còn.
Thêm 1 nhân tố nữa cần để mắt. Đấy là tuy lượng acc mở mới tăng vọt, nhưng mà nhà đầu cơ mới, tiền mới vào thị phần ko nhiều. Đây chủ đạo là các nhà đầu cơ bám thị phần, do cơ chế cạnh tranh của các CTCK nhưng họ mở thêm acc ở các CTCK có cơ chế khuyến mãi hơn để tận dụng các điều khoản tốt như phí, lãi suất ký quỹ thấp…
Tựu chung các nhân tố trên cho thấy, trị giá giao dịch trên thị phần nâng cao nhưng mà xuất hành tỷ trọng bự từ các nhà đầu cơ cũ trên thị phần và tiền cho vay ký quỹ từ các CTCK bơm vào. Do đây là những dòng tiền hot, nên có bản lĩnh đảo chiều cực nhanh, tạo ra bất định bự trong vòng thời kì ngắn, gây hiệu ứng domino mạnh.
Bong bóng margin còn căng cục bộ ở 1 số mã cổ phiếu do có những CTCK thời kì qua cho vay vượt tỉ lệ theo quy định của UBCKNN. 1 số nhà đầu cơ cho biết, có CTCK công khai cho vay 3:7 (có 3 cho vay 7), mức rất cao so với quy định tối đa 5:5 của UBCKNN. Thậm chí, có CTCK còn cho nhà đầu cơ chơi kho, có 2 cho vay 8. Với tỉ lệ cho vay 3:7, chỉ cần chứng khoán rớt 10% là nhà đầu cơ cháy acc nếu ko bổ sung tiền.
Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Phân tách Đầu cơ CTCK Yuanta nhận xét, ko loại bỏ bản lĩnh, động thái phản ứng sớm từ các kho là 1 trong các nguyên do khiến nguồn cung cổ phiếu tăng vọt. Các khoản cho vay ngoài CTCK với tỉ lệ đòn bẩy bự sẽ phản ứng rất nhanh, nhất là với các trường hợp cho vay cổ phiếu bất động sản, do các nhân tố căn bản của công ty ngành này vẫn chưa bình phục khi mà giá cổ phiếu đã tăng hot.
Đo lường margin call
Trước e sợ về bản lĩnh giải chấp xảy ra mạnh bạo ở các CTCK ảnh hưởng bị động tới thị phần, ông Nguyễn Thế Minh giám định, tình hình giải chấp tại các CTCK sẽ ko trầm trọng, lịch sử bán tháo như công đoạn cuối 2022 sẽ ko lặp lại.
Ông Minh phân tách, hiện trạng bán tháo xảy ra liên tiếp giữa 5 2022 có thể phân thành 2 công đoạn. Trong đấy, ở công đoạn 1, từ tháng 4/2022 – tháng 8/2022, nhà đầu cơ bé lẻ là nhân vật bị bán tháo cổ phiếu, do liên tiếp bình quân giá nhưng mà giá cổ phiếu tiếp diễn giảm. Ở công đoạn sau, nhà đầu cơ bự hay các cổ đông nội bộ dùng margin để “đỡ giá” cổ phiếu nhưng mà thị phần đi xuống tiếp diễn là 1 phần nguyên do dẫn tới giải chấp ở quý IV/2022.
Ở thời khắc hiện nay, các CTCK đã cẩn trọng hơn trong quản trị không may. Dư nợ margin của nhóm cổ phiếu bất động sản trước đây từng chiếm 40% tổng margin nhưng mà nay ko nhiều, nhưng tập hợp ở nhà băng, chứng khoán, công ty sản xuất.
“Hoạt động quản trị không may tại các CTCK đang rất chặt chẽ. 1 trong các nhân tố nhưng các CTCK xác định tỉ lệ cho vay là dựa trên tình hình căn bản của công ty. Do đấy, sau lúc kết quả kinh doanh quý II nhưng các công ty ban bố, có thể sẽ có những động thái để giảm tỉ lệ cho vay tại các nhóm ngành ko phục hồi hay chưa tốt lại ngay như hy vọng”, ông Minh giám định.
1 nhân tố khác nữa là bộ đệm vốn của các CTCK đã tốt hơn nhiều, vốn chủ nhân của các CTCK cao hơn, kéo tỉ lệ margin/vốn chủ nhân hiện thấp hơn quý II/2022. Vì thế, dư địa cho vay ký quỹ còn rất bự ở thời khắc hiện nay.
“Trạng thái call margin và bán giải chấp sẽ ko xảy ra kéo dài như 5 2022. Dù có thể xảy ra tại các kho, trị giá các khoản vay qua đây vẫn thấp hơn nhiều dư nợ cho vay margin qua các doanh nghiệp chứng khoán”, ông Minh giám định.
